Gospodarka odpadami
- fakty i mity

Od stycznia w gminie Dobra obowiązują nowe przepisy związane z gospodarką odpadami komunalnymi. Zmiana częstotliwości i stawek za odbiór śmieci oraz wymiana pojemnika na odpady spotkały się z dużą ilością uwag i komentarzy mieszkańców. Część jest zasadna, a niektóre to wymyślone historie. Zebraliśmy fakty i mity związane z gospodarką odpadami.


Zacznijmy od krótkiego przypomnienia zmian w gospodarce odpadami komunalnymi, które wprowadzono w gminie Dobra od 1 stycznia 2023 r.:

1) Odbiór odpadów zmieszanych (resztki po segregacji) odbywać się będzie z częstotliwością raz na dwa tygodnie z terenu nieruchomości zamieszkałych o zabudowie jednorodzinnej lub zagrodowej. Przy zabudowie wielorodzinnej śmieci będą odbierane tak jak do tej pory - 1x na tydzień.

2) Od 01 stycznia 2023 r. obowiązywać będzie nowa stawka za odbiór odpadów komunalnych w wysokości 12,00 zł za 1m3 zużytej wody. W przypadku, gdy opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi wyliczana w deklaracji wynosić będzie więcej niż 7,8% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę właściciel nieruchomości w 2023 r. zapłaci miesięcznie nie więcej niż 160,83 zł.

3) Odbiór odpadów wielkogabarytowych z wyłączeniem sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów budowlanych i poremontowych, odbywać się będzie podczas zbiórki dużych odpadów sprzed nieruchomości raz w roku w miesiącach kwiecień-maj. Zużyty i kompletny sprzęt elektryczny i elektroniczny nie będzie odbierany sprzed nieruchomości. Tego rodzaju odpady właściciel nieruchomości zamieszkałej będzie musiał dostarczyć samodzielnie do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych w godzinach jego otwarcia.

4) Zmianie ulega także sposób odbioru poświątecznych choinek naturalnych. Zbiórka choinek w całości (bez potrzeby rozdrabniania) odbywać się będzie sprzed nieruchomości wraz z odbiorem bioodpadów zgodnie z harmonogramem w nieprzekraczalnym terminie do końca lutego. W późniejszym terminie odbiór choinek sprzed nieruchomości możliwy będzie tylko w formie rozdrobnionej, umieszczone w pojemniku 120 l. na odpady bio. Choinki będzie można również niezmiennie przekazywać w sposób ciągły do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. W związku z powyższym choinki nie będą odbierane z punktów zbiorczych wyznaczonych w ubiegłych latach.

5) W przypadku, gdy właściciel nieruchomości wykorzysta w trakcie roku kalendarzowego przypadającą mu ilość worków danego rodzaju, może zakupić na własny koszt zachowując kolorystykę worka lub złożyć do gminy zapotrzebowanie o przekazanie kolejnych worków. Po pozytywnej weryfikacji właściciel nieruchomości będzie mógł je odebrać w PSZOKu w m. Dobra przy ul. Zwierzynieckiej 4.

Zmiana częstotliwości i stawek za odbiór śmieci oraz wymiana pojemnika na odpady spotkały się z dużą ilością uwag i komentarzy mieszkańców. Część jest zasadna, a niektóre to wymyślone historie. Zebraliśmy fakty i mity związane z gospodarką odpadami.

Kolejny wymysł gminy oderwany od rzeczywistości

Niestety zmiany w gospodarce odpadami nie są wymysłem gminy, a koniecznością związaną z gigantyczną drożyzną w zakresie odbioru i przetwarzania śmieci, a także z obowiązującą tzw. ustawą śmieciową i poszczególnymi nowelizacjami, które Sejm RP wprowadził w ostatnich latach. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, uchwalona przez rząd w 2011 roku, odebrała mieszkańcom możliwość indywidualnego podpisywania umów z firmami odbierającymi śmieci i przerzuciła ten obowiązek na samorządy. Dodatkowo ustawa narzuciła samorządom tylko cztery sposoby naliczania opłat: metoda związana z liczbą osób zamieszkujących daną nieruchomość, jednolita opłata dla każdego gospodarstwa domowego, opłata liczona od powierzchni lokalu mieszkalnego oraz opłata oparta na zużyciu wody (używanie wody w gospodarstwie jest powiązane z ilością generowanych odpadów np. gotowanie, sprzątanie; w przypadku wody ogrodowej jest to związane z ilością odpadów biodegradowalnych). Przepisy wykluczyły możliwość rozliczania się za ilość wyprodukowanych śmieci. Ustawa doprowadziła też do monopolu. Firmy wywożące śmieci podzieliły między siebie rynek i teraz dyktują ceny.

Wydaje się, że najlepszym sposobem, zgodnym z przepisami, jest naliczanie opłat od ilości osób zamieszkujących nieruchomość. Niestety gminy nie są w stanie zweryfikować tej informacji i dlatego coraz więcej samorządów wykorzystuje "metodę od zużytej wody", która pozwala na uchwycenie rzeczywistej liczby mieszkańców. Biorąc pod uwagę, że gminę Dobra szacunkowo zamieszkuje o kilka tysięcy więcej osób niż jest zameldowanych, w rzeczywistości wszystkie koszty odbioru śmieci spadłyby na osoby, które są zameldowane. Ustawa śmieciowa narzuciła samorządom wiele ograniczeń i właściwie żadna z metod naliczania opłat za śmieci nie jest doskonała. Warto obejrzeć krótkie animacje, które porównują wszystkie metody naliczania opłat za śmieci - zobacz tutaj.

Tam mają taniej i częściej odbierają odpady

"Tam" to najczęściej Szczecin i Gmina Kołbaskowo. To prawda - w tych gminach jest teraz taniej i odpady zmieszane odbierane są raz na tydzień. Trzeba jednak pamiętać, że wcześniej to w gminie Dobra było taniej. Przykładowo w Szczecinie cena za śmieci w 2018 roku wynosiła 4 zł za metr sześcienny wody, w 2020 r. - 7,50 zł, w 2021 r. - 8,80 zł, w 2022 r. - 9,30 zł, a teraz 10,30 zł. W gminie Dobra ceny wyglądały następująco: 2018 r. - 4,30 zł, 2019 r. - 4,80 zł i taka stawka obowiązywała aż do końca 2021 r., 2022 r. - 7 zł za m3 zużytej wody, a teraz 12 zł.

W Szczecinie stawka 10,30 zł za 1m3 zużytej wody obowiązuje w zabudowie wielorodzinnej (bez względu na zużycie wody) oraz w zabudowie jednorodzinnej, w której średniomiesięczne zużycie wody nie przekracza 6 m3. Jeśli przekracza to stawka jest stała i wynosi 115 zł miesięcznie od gospodarstwa domowego. Jeśli więc średniomiesięczne zużycie wody wynosi 7-9 m3 to w tym przypadku taniej jest w gminie Dobra, gdzie za rachunki zapłacimy odpowiednio 84 zł, 96 zł i 108 zł.

Należy także wziąć pod uwagę budżety poszczególnych gmin. Radni gminy Dobra ustalając stawkę na 12 zł wiedzieli, że i tak trzeba będzie dołożyć do gospodarki odpadami ponad 3 mln złotych z innych dochodów, ograniczając w ten sposób inwestycje. Stawka za odbiór śmieci mogłaby być mniejsza, ale wtedy należałoby jeszcze bardziej zmniejszyć budżet inwestycyjny. Porównując też przykładowo budżety sąsiednich gmin, Gmina Dobra nie zakłada deficytu w 2023 roku, natomiast w gminie Kołbaskowo, gdzie stawka za odbiór śmieci jest mniejsza, deficyt budżetu gminy wyniesie prawie 32 mln złotych.

Trzeba również pamiętać o specyfikacji poszczególnych gmin. W Szczecinie zdecydowana większość zabudowy to budynki wielorodzinne. W gminie Kołbaskowo duża część zabudowy znajduje się w jednej miejscowości (Przecław) i również są to budynki wielorodzinne. Nie ma więc sensu zmieniać częstotliwości odbioru odpadów, która w przypadku budynków wielorodzinnych powinna wynosić 1x na tydzień. Gmina Dobra to przede wszystkim budownictwo jednorodzinne zlokalizowane w kilkunastu miejscowościach. Tutaj zmiana częstotliwości odbioru odpadów raz na 2 tygodnie to znaczne ograniczenie kosztów odbioru śmieci. Pamiętajmy też, że przy zabudowie wielorodzinnej śmieci będą odbierane tak jak do tej pory - 1x na tydzień.

Zjedzą nas robaki, plaga szczurów i morowe powietrze

W województwie zachodniopomorskim znajduje się 113 gmin: 11 miejskich, 55 miejsko-wiejskich i 47 wiejskich. Aż w 83 gminach śmieci zmieszane odbierane są z częstotliwością raz na 2 tygodnie. W 11 gminach odpady zmieszane odbierane są co 2 tygodnie tylko w okresie wiosenno-letnim lub letnim, a w pozostałym okresie raz na miesiąc. W 5 gminach śmieci odbierane są raz na tydzień tylko w okresie wiosenno-letnim lub letnim, a w pozostałym okresie raz na 2 tygodnie. W 4 gminach odpady odbierane są raz na miesiąc.

Tylko w 10 na 113 gmin śmieci odbierane są z częstotliwością raz na tydzień. Łatwo więc obliczyć, że w aż 83% gmin województwa zachodniopomorskiego odpady zmieszana odbierane są nie częściej niż raz na 2 tygodnie. I to są fakty. Powód jest jeden: oszczędność przy ciągle wzrastających opłatach za gospodarowanie odpadami. Nic jednak nie słychać o plagach much, szczurów czy innego robactwa. Zresztą przed 2011 rokiem, kiedy mieszkańcy mieli podpisane indywidualne umowy z odbiorcą odpadów, często śmieci były odbierane raz na 2 tygodnie, żeby było taniej.

W kwestii robactwa i szczurów najlepiej jednak spytać fachowców czyli sanepid. Wysłaliśmy pytanie do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Policach czy odbiór śmieci z częstotliwością raz na 2 tygodnie wiąże się z jakimkolwiek zagrożeniem epidemiologicznym. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przytoczył w odpowiedzi ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gdzie przepisy dopuszczają zróżnicowanie częstotliwości odbierania odpadów, z tym że w okresie od kwietnia do października częstotliwość odbierania odpadów zmieszanych oraz bioodpadów nie może być rzadsza niż raz na tydzień z budynków wielolokalowych i nie rzadsza niż raz na 2 tygodnie z budynków jednorodzinnych, z wyłączeniem gmin wiejskich oraz części wiejskiej gmin miejsko-wiejskich, w przypadku których częstotliwość odbioru odpadów zmieszanych oraz bioodpadów może być rzadsza. PPIS wskazał, że powyższe przepisy musiały uwzględniać również aspekty zdrowotne.

Jednocześnie Powiatowy Inspektor Sanitarny przypomniał o konieczności utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. Obowiązek ten zgodnie z ustawą spoczywa na właścicielach nieruchomości. Potwierdza to też regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie Dobra. Gmina ze swojej strony zobowiązała firmę odbierająca odpady do dezynfekcji pojemników specjalistycznymi środkami chemicznymi raz w roku. W pozostałym okresie czasu to właściciel nieruchomości musi zadbać o stan pojemnika na odpady.

PPIS przytoczył też ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 2008 r. wskazując, że przepisy nakładają na właścicieli nieruchomości obowiązek utrzymania jej w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami i ściekami, zwalczania gryzoni, insektów i szkodników, usuwania odchodów zwierząt z nieruchomości.

Zmiany w gospodarce odpadami, które wprowadzono w gminie Dobra od 1 stycznia 2023 roku uzyskały pozytywną opinię Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Policach. Obawy związane z epidemią są więc zupełnie bezzasadne.

Wymiana pojemnika na śmieci to droga przez mękę

Zgodnie z przepisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w pierwszej kolejności obowiązek zakupu pojemnika na odpady spoczywa na właścicielu nieruchomości. Gmina przejęła jednak na siebie ten obowiązek, aby ułatwić jego realizację. Wyposażenie w pojemniki o określonej pojemności na odpady zmieszane odbywa się m.in. w oparciu o zapotrzebowanie właściciela nieruchomości oraz wyliczenia wynikające z regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie Dobra. Wymiana pojemnika na odpady nie może odbywać się automatycznie.

Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie Dobra, przy wyposażeniu nieruchomości w pojemnik na odpady zmieszane, wskazuje na normę 30 litrów na osobę tygodniowo odpadów wszystkich frakcji, nie tylko zmieszanych. Na podstawie ilości odbieranych odpadów poszczególnych frakcji z terenu gminy statystyczny mieszkaniec wytwarza w okresie 2 tygodni poniżej 30 litrów odpadów zmieszanych. Wg tych wyliczeń w pojemnik 120 litrów wyposaża się nieruchomości, na których na stałe zamieszkuje do 4 osób włącznie. Bez większego uzasadnienia wymiana na większy pojemnik może nastąpić przy zamieszkiwaniu od 5 osób wzwyż. Dla nieruchomości zamieszkałych do 4 osób włącznie wymiana pojemnika może nastąpić w uzasadnionych przypadkach - to mogą np. małe dzieci (pieluchy) czy osoby niepełnosprawne, ważne żeby dokładnie uzasadnić zwiększenie pojemnika w stosownym wniosku. Gmina ma również obowiązek sprawdzić czy w danej nieruchomości odpady segregowane są w prawidłowy sposób.

To wszystko wina wójt i jej radnych

Mit. Z przytoczonych wyżej argumentów wyraźnie widać, że trudna sytuacja związana z gospodarką odpadami to wynik obowiązujących przepisów i drastycznie rosnących kosztów. Radni gminy Dobra głosowali nad zmianami nie pod czyjeś dyktando tylko na podstawie aktualnej sytuacji, decydując się m.in. na ograniczenie kosztów odbioru śmieci i ustaleniu takiej stawki, aby nie ograniczać koniecznych inwestycji w gminie Dobra. Przy obecnej stawce 12 zł za metr sześcienny wody gmina i tak musi dopłacić 3 mln złotych z innych dochodów.

Jeśli jednak ktoś się upiera przy powyższym stwierdzeniu, to wystarczy sprawdzić poszczególne głosowania. Zarówno przy głosowaniu nad zmniejszeniem częstotliwości odbioru śmieci jak i przy zmianie stawki na 12 zł, radni wybrani z KWW Teresy Dery nie mieli większości. Podczas głosowania dotyczącego zmiany częstotliwości odbioru radnych z KWW Teresy Dery było 9, a opozycyjnych 10 - wynik głosowania: 11 za i 8 przeciw. Przy głosowaniu za zmianą stawki na 12 zł radnych z KWW Teresy Dery również było 9, a opozycyjnych 10 - wynik głosowania: 13 głosów za i 6 przeciw. Głosowania można sprawdzić - tutaj.

Podsumowanie

Sytuacja z gospodarką odpadami komunalnymi to aktualnie zmora wszystkich samorządów i mieszkańców. Drożyzna, brak konkurencji, zmniejszenie jakości usług - z tym wszyscy muszą się mierzyć. Poprawa sytuacji wymaga zmiany ustawy śmieciowej, która już dawno mija się z rzeczywistością. Należy jeszcze raz rozważyć metody naliczania opłat za śmieci i wykluczyć przepisy, które doprowadzają do praktyk monopolistycznych. Jeśli natomiast chodzi o komentowanie obecnej sytuacji, to warto najpierw zapoznać się ze wszystkimi faktami i nie powtarzać niesprawdzonych informacji.